Cách tự dạy tiếng anh cho trẻ bằng ngữ âm Phonics

Cách tự dạy tiếng anh cho trẻ bằng ngữ âm Phonics
Gần đây mọi người hỏi mình rất nhiều về ngữ âm phonics, mình sẽ viết dần quá trình học phonics cùng với bạn Nghé nhà mình vào album. Đầu tiên, mình xin chia sẻ lại kinh nghiệm/nền tảng lý thuyết do mẹ Tina tổng hợp, và cùng với cách làm của mình, các bạn tham khảo nhé:
Bài 1: LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ PHONICS
Phonic chính là ghép vần. Dạy các con ngữ âm phonic chính là dạy các con ghép vần để đọc các từ tiếng Anh. Khi các con biết các quy tắc cơ bản của ngữ âm phonic các con có thể nhìn chữ và giải mã ra cách đọc – tóm lại là cung giống chung ta học ghép vần để đọc trong tiếng Việt thôi ạ.

Dĩ nhiên không phải 100% từ Tiếng Anh đều tuân theo quy luật phonic nhưng khi các con nắm được quy luật phonic thì các con sẽ tự đọc được một cơ số từ khá nhiều rồi.

Ngoài ra việc học ngữ âm phonic giúp các con phát âm chuẩn hơn, không bị nuốt âm cuối (vì thói quen đọc từ tiếng Việt không có âm cuối) và cũng giúp con tập viết từ sau này.

2. List các âm của Tiếng Anh.
Cung giống như tiếng Việt, các chữ cái tiếng Anh có tên chữ cái và âm chữ cái.

– Tên chữ cái: trong tiếng Việt là A, Bê, Xê… Còn trong tiếng Anh là : /ei/, /bi/, /si:/… Trẻ thuộc bài hát ABC’s song là thuộc hết các tên chữ cái.

– Trong tiếng Việt, âm chữ cái là : a, bờ , cờ… và khi đọc thì ta dung những âm này để ghép vần và đọc được từ. Ví du: nờ a na, bờ a ba….

Trong tiếng Anh cung vậy. Có tất cả 46 âm trong tiếng Anh và được phân loại như sau:

* Nguyên âm: a, e, i, o, u. Được chia làm 2 loại nguyên âm dài và nguyên âm ngắn và phát âm khác nhau như sau:

– Nguyên âm ngắn:
+ Short a: /æ/ Vd: apple
+ Short e: /e/ Vd: elephant
+ Short i: /i/ Vd: igloo
+ Short o: /o/ VD: octopus
+ Short u: /٨/ VD: umbrella, push

– Nguyên âm dài và các nguyên âm đôi:

+ Long a: /ei/
a :acorn
ai : rain, drain
a-e : date, plate
ay : day, play, stay

+ Long e: /i/
e : ear
ee : seed, bleed, street
ea : seat, read

+ Long i: /ai/
i : ice- cream
ie : pie, tie, die
i-e : pipe, line
igh : high, night
y : my, cry

+ Long o : /o/
o : ocean
oa : boat, goat, coat
o-e : bone, close, smoke
ow : snow, slow

+ Long u : /ju:/
u : uniform
ue : Tuesday, due, cue
u-e : cube, tube
ew : few, new

– Các nguyên âm đôi khác:

+ Short oo: cook, book (đọc hơi lai giữa u và ơ một chút)

+ Long oo: moon, spoon (đọc thành u)

+ The “ar” sounds: ar : car

+ The “er” sounds:
er : tiger, teacher
ur : turn, burn
ir : bird, shirt

+ The “or” sounds:
or : fork, port
au : august, pause
aw: law, straw
al: tall, walk

+ The “oi” sounds:
oi: oil, coin
oy: joy, boy

+ The “ou” sounds:
ou: cloud, shout
ow: clown, cow.

* Phu âm:

– Phu âm đơn:

+ B, D, H, P, S, T, V: đọc gần giống tiếng Việt nhưng không đọc rõ âm “ơ”

+ C: soft C: /sз:/ VD: circus ; hard C: /k/ VD: cat.

+ F: phát âm giống phát âm tiếng Việt nhưng không đọc phần “ơ”

+ G: phát âm /g/ VD: girl hoặc /dʒ:/ như giraffe.

+ J: /dʒ:/ VD: jump

+ K: /k/ VD: kitten

+ L, N đọc cong lưỡi, phát âm trong họng, lưỡi không rời hàm trên và không đọc thành “lờ”,”nờ” VD: Leg, nose

+ M phát âm lúc hai môi vẫn khép, không đọc thành “mờ”. VD: mouth

+ Qu: /kw/ đọc giống qu trong tiếng Việt. VD: question

+ R: /r/ VD: rabbit

+ W: /w/ đọc giống “guà” VD: water

+ X: /ks/ VD: box

+ Y: /јə/ giống như trong từ “yes”.

+ Z: /z/ VD: zebra.
(Nói chung các mẹ mua cái đĩa ABC cuả bộ đĩa Brainy Baby là có hết các âm. Sau đó chỉ việc học cung con thôi.)

– Phu âm kép: gồm 2 loại diagraph và blend.

+ Digraph: 2 phu âm đứng cạnh nhau và tạo thành 1 âm (giống như chữ ch, th… trong tiếng Việt). Digraph sounds gồm có:

– Voiced Th: /ð/ : the, this

– Unvoiced th: /θ/ thin, thick

– Sh: /∫/ VD: ship

– Ch:/t∫/ VD: chicken

– Wh: /w/ VD: what

– Ph: VD: alphabet

+ Blend sounds:

– Initial blend sounds: bl cl fl gl pl sl br cr dr fr gr pr tr st sc sm sn tw shr thr scr spr str

– Ending blend sounds: lb, ld, lf, lk, lm, ln, lp, lt, ct, ft, nt, pt, xt, mp, n

3. Bắt đầu dạy phonic như thế nào?
Bước 1: Dạy âm của các chữ cái – tạm gọi là các sounds.

Các bố/mẹ có thể tham khảo một số trang web sau đây để học cách phát âm các sounds của Tiếng Anh:

Starfall.com

abcfastphonics.com

Theo Jolly Phonics handbook nên dạy trẻ các sounds theo từng nhóm và thứ tự như sau:

1. s, a, t, l, p, n

2. c, k, e, h, r, m, d

3. g, o, u, l, f, b,

4. ai, j, oa, ie, ee, or

5. z, w, ng, v, short oo, long oo

6. y, x, ch, sh, voiced th, unvoiced th

7. qu, ou, oi, ue, er, ar

Bé (3t) nên học 26 sounds cuả bảng chữ cái. Các sounds khác có lẽ đợi lớn hơn chút nữa mới dạy tiếp – để con đỡ rối.

Ngoài các trang web mình liệt kê ở trên, bố/mẹ có thể sử dung các bộ đĩa để giup con học các sounds như: đĩa ABC cua bộ Brainy Baby, đĩa Leapfrog Letter Factory DVD hoặc đĩa Jolly phonics.

Nếu con còn bé, theo mình nên dạy con các âm chữ cái trước, đến khi con thành thạo và lớn hơn 1 chút thì giới thiệu tên chữ cái sau – để con đỡ nhầm lẫn. Tức là: cho con học thành thạo các sounds của 26 letters trước, còn bài hát ABC’s song để học sau.

Bởi vì nếu con thuộc bài hát ABC trước, khi nhìn đến các từ, con sẽ đọc tên từng chữ cái một chứ không đọc các sound và như vậy sẽ không ghép vần được.

Ví du: từ “cat” –> con sẽ đọc là /si/ /ei/ /ti/ và sẽ không ghép được thành chữ /cat/

Vậy nên nếu bố mẹ định dạy con học đọc theo phương pháp phonics thì nên giới thiệu các sounds trước để con thành thạo, còn tên các chữ cái để sau.

Bước 2: Dạy trẻ ghép vần các âm

Thực ra khi đã thuộc hết các sounds thì cứ nhìn chữ mà đọc sẽ ra âm của từ. Tuy nhiên, đối với các con bé thì chưa làm được như vậy – nên thường dạy chung bắt đầu bằng ghép vần 3 letters word như các family words : AT, AN, AP, E
N, ET, EG, IG, IP, IT,IN, OG, OT, OP, UB, UP, UN, UG…

Mình xin chia sẻ cách mình dạy con ghép vần. Có thể các bé lớn sẽ có cách khác phù hơp hơn. Mong các bố mẹ khác chia sẻ thêm.

Thứ tự các vần và các từ family words mình thao khảo theo blog cua bạn Tamadrin: Tamadrin’s blog

1. Làm các bộ thẻ an (an, can, ban, van, ran..), at (at, cat, bat, fat….)….

2. Trước tiên dạy trẻ đọc thẻ “at”: lấy tay che chữ t trên thẻ và yêu cầu con đọc âm: /a/, sau đó che chữ a và yêu cầu con đọc âm /t/.

3. Khi con đã thành thạo, thì bỏ tay ra và yêu cầu con đọc 2 âm liền nhau: /a/ /t/, đọc nhanh hơn 1 chut sẽ thành âm /at/.

4. Tóm lại, khi con nhìn được thẻ “at” và đọc là âm: /at/ thì là thành công.

5. Sau đó sẽ dạy con lần lượt ghép các phu âm vào phía trước: b-at =bat; c-at = cat….

6. Mẹ đánh vần miệng và dạy con ghép các phu âm vào phía trước. Dần dần con sẽ nắm được quy luật và tự ghép vần được.

7. Tương tự với các family words khác. (Bố mẹ nào ko tự tin thì có thể tham khảo các trang web hoặc các từ điển về cách phát âm)

8. Cần lưu ý: khi dạy trẻ từ nào thì cần phải giúp trẻ hiểu nghĩa từ đó – tránh việc đọc vẹt mà không hiểu. Ví du học từ cat thì phải chỉ cho trẻ con mèo, học từ bat thì phải cho trẻ xem cái gậy bóng chày… Tóm lại là phải để trẻ hiểu nghĩa của từ đó (xin nhấn mạnh là hiểu bằng khái niệm chứ không phải là dịch sang nghĩa tiếng Việt)

Sau khi trẻ nắm được cách đọc và đọc được các 3 letters words thì sẽ dạy đến các blend sounds.

Còn nữa, khi con bắt đầu hiểu quy tắc ghép vần thì có thể cho con đọc sách – để con làm quen với các từ Sight words (các từ ko tuân theo quy luật phonics) và để con đỡ nhàm chán (nếu suốt ngày chỉ học card và card). Hiện bé nhà mình đang đọc bộ Ladybird Keywords.

Sau khi học ngữ âm Phonics, trẻ có thể tự đọc được những câu chuyện đơn giản. Nếu tiếp tục học thêm, trẻ có thể có khả năng đọc phát âm chính xác bất kỳ từ nào cho dù trẻ có hiểu nghĩa từ đó hay không.

Học ngữ âm Phonics là một phần cực kỳ quan trọng trong quá trình học tiếng Anh bởi vì nó cung cấp một nền tảng cơ bản giúp trẻ có thể tự đọc, tự phát âm chính xác mà không bị phụ thuộc vào cách phát âm của thầy cô giáo. Đó là lý do tại sao chúng ta bắt đầu lớp 1 ở Việt Nam bằng việc học đánh vần.

Tiếng Anh theo phương pháp ngữ âm Phonics nên được học ngay từ khi còn nhỏ, tốt nhất là trước khi học tiếng Anh tại trường; bởi vì một khi trẻ đã được dạy tiếng Anh theo phương pháp truyền thống thì sẽ mất rất nhiều thời gian và công sức để nắm được các quy tắc của ngữ âm Phonics do sự đối nghịch về nguyên tắc của 2 phương pháp

Source: Mẹ Tina